- ЛАУЫЗГÆНÆН
-
Хорыбоны фæстæ сабатизæр вæййы Лауызгæнæн. Уый у зæронд мæрдты мысæн бон.Ирон адæмы фыдæлтæм гæсгæ, майрæмбоны зæронд мæрдтæ уыдысты сæрибар. Ног мæрдтæй уый зæгъæн нæй: уыдон фæтæрсынц, сæ бынат сын исчи куы байса, исчи йæ куы бацахса, зæгъгæ, æмæ никуыдæм фæцæуынц. Зæронд мæрдты ницы фæуромы æмæ рацæуынц сæ бинонты, сæ хæдзæрттæ фенынмæ. Се ссыдмæ бинонтæ бафснайынц, ныссыгъдæг кæнынц хæдзар, сцæттæ кæнынц алыхуызон хæринæгтæ, фæлæ сæйрагдæр вæййынц лауызтæ.Изæры бинонты хистæр фынджыдзаг ныххæлар кодтæ Иууылдæр сбадтысты. Бинонтæм афтæ кæсы: сæ зиан дæр фынджы уæлхъус бады æмæ хæры, нуазы, ныхæстæм хъусы. Боныцъæхтæм хæдзары фæуыдзæн, стæй дымгæйы фыццаг улæфтимæ йе цæг дунемæ атæхдзæн.Уыцы фæндаг та у даргъ, зын, бирæ цæлхдуртæ, бирæ фыдæбæттæ кæм бавзардзысты мæрдтæ, ахæм фæндаг. Фæлæ йыл ацæудзысты, азы дæргъы цы хæрдзысты, цæмæй цæрдзысты, уыцы «дзыджын» агурæг. Фæцæудзысты æнæхъæн къуыри æмæ бафæллайдзысты, бастайдзысты, сæххормаг уыдзысты æмæ сын се ссыдмæ саразын хъæуы фынджыдзаг. Уый та вæййы дыккаг Лауызгæнæн.Ис æндæр хъуыды дæр. Лауызгæнæнтæ вæййынц Комбæттæны. Æмæ-иу уæд ирон адæм сæ мæрдты тыххæй скодтой мархойы хист, ома нæ мæрдтæ дæр ком дарынц æмæ сын мархойы хæринæгтæ ныххæлар, кæнæм, зæгъгæ. Фынгыл-иу æрæвæрдтой лауызтæ, цæкуытæ, дзæрна мæнæу æмæ хъæдурæй, фых картæфтæ, картофджынтæ, хъæдурджынтæ, лакъамитæ, кæф, арахъ, бæгæны, къуымæл.кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.